Fonksiyonel ortodontik tedavi, çene gelişimini ve dişlerin kapanışını iyileştirmek için kullanılan bir ortodontik tedavi yöntemidir. Bu tedavi, genellikle büyüme dönemindeki çocuklar ve gençler için uygulanır ve çene kemiklerinin gelişimini yönlendirerek alt ve üst çenenin doğru konumda olmasını sağlar. Tedavi sırasında kullanılan apareyler, çene kaslarını ve eklemlerini hedef alarak çenenin öne veya geriye alınmasını sağlar.
Alt Çene Nasıl Öne Alınır?
Alt çenenin öne alınması, genellikle alt çenenin geride olduğu (sınıf II maloklüzyon) durumlarda uygulanır. Bu durumda, alt çene gelişimini destekleyen ve öne doğru konumlandıran fonksiyonel apareyler kullanılır. Bu apareyler, alt çenenin gelişimini yönlendirir ve büyüme potansiyelinden faydalanarak doğru konuma gelmesini sağlar.
Fonksiyonel Apareyler ve Çalışma Prensipleri
Fonksiyonel ortodontik tedavide kullanılan başlıca apareyler Forsus, Twinblock ve Herbst’tir. Her bir aparey, çene pozisyonunu ve kapanışı düzeltmek için farklı şekillerde çalışır.
1. Forsus Apareyi
Forsus apareyi, alt çenenin öne alınması için kullanılan, sabit bir fonksiyonel apareydir. Braketlere ek olarak kullanılan bu aparey, yay ve çubuk sistemleri sayesinde çenenin ileri hareket etmesine yardımcı olur.
- Çalışma Prensibi: Forsus apareyi, alt çeneye hafif bir itici kuvvet uygulayarak çenenin sürekli ileri hareket etmesini sağlar. Bu kuvvet, dişlerin kapanışını ve çenenin pozisyonunu iyileştirir.
- Avantajları:
- Sabit bir aparey olduğu için hasta uyumu gerektirmez; sürekli etki sağlar.
- Braket sistemine entegre edilerek kullanıldığı için tedavi süresini kısaltabilir.
- Görünümü diğer apareylere göre daha estetiktir.
- Dezavantajları:
- Tedavi sırasında hafif rahatsızlık veya ağrı olabilir.
- Ağız hijyenine dikkat edilmezse, braketlerin etrafında plak birikebilir.
- Zorlukları: İlk günlerde hafif ağrı veya rahatsızlık olabilir ve yemek yerken zorluk yaşanabilir.
2. Twinblock Apareyi
Twinblock apareyi, alt ve üst çeneye yerleştirilen iki parçalı bir apareydir ve hastanın ısırmasını yönlendirerek çenenin öne doğru hareket etmesini sağlar. Bu aparey, hasta tarafından takılıp çıkarılabilir.
- Çalışma Prensibi: Twinblock, çenenin ileri hareketini sağlamak için üst ve alt çeneye baskı yapar. Yemek yerken ve konuşurken dahi etkisini sürdüren bu aparey, çene kaslarını çalıştırarak gelişimini destekler.
- Avantajları:
- Takıp çıkarılabilir olduğu için yemek ve diş fırçalama sırasında kolaylık sağlar.
- Çene kaslarını doğal bir şekilde çalıştırarak kas güçlenmesini destekler.
- Hem üst hem de alt çeneyi etkileyerek dengeli bir çene gelişimi sağlar.
- Dezavantajları:
- Hasta uyumu gereklidir; yeterince takılmazsa tedavi başarısı düşer.
- İlk kullanımda rahatsızlık hissi ve konuşmada zorluk yaşanabilir.
- Zorlukları: Sürekli kullanılmadığında tedavi süresi uzayabilir ve istenilen sonuçlar alınamayabilir.
3. Herbst Apareyi
Herbst apareyi, sabit bir fonksiyonel aparey olup, alt çenenin öne alınmasını sağlar. Genellikle arka dişlere sabitlenir ve çenenin gelişimini yönlendiren bir çubuk mekanizması içerir.
- Çalışma Prensibi: Herbst apareyi, alt çeneye sürekli bir ileri itici kuvvet uygular ve alt çenenin ileri doğru büyümesini teşvik eder. Sabit olduğu için hastanın kontrolüne ihtiyaç duyulmaz.
- Avantajları:
- Sürekli sabit kuvvet uyguladığı için tedavi süresi kısalabilir.
- Hasta uyumu gerektirmez, bu da tedavi başarısını artırır.
- Diğer apareylere göre daha hızlı sonuç verebilir.
- Dezavantajları:
- Sabit olması nedeniyle temizlik ve bakım zorlukları yaşanabilir.
- İlk günlerde ağızda rahatsızlık hissi olabilir ve yemek yerken zorlanma yaşanabilir.
- Zorlukları: Sabit olduğu için ağız hijyenine ekstra dikkat edilmesi gerekir. Yemek sırasında kırılma riski olduğundan sert yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Apareylerin Önemi
Fonksiyonel apareyler, sadece dişlerin pozisyonunu değil, aynı zamanda çene kemiğinin büyümesini de etkilediği için oldukça önemlidir. Bu tedavi yöntemi, büyüme potansiyelinden yararlanarak kalıcı ve doğal bir çözüm sunar. Çene yapısındaki düzensizlikler sadece estetik bir problem değil, aynı zamanda çiğneme, konuşma ve nefes alma gibi temel fonksiyonları da etkiler. Fonksiyonel tedaviler bu sorunları ortadan kaldırarak hastaların hayat kalitesini artırır.
Tedaviye Başlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Fonksiyonel ortodontik tedaviye başlamadan önce hastanın büyüme dönemi, çene yapısı ve ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Ayrıca, apareylerin düzenli kullanımı ve ağız hijyenine dikkat etmek, tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir.
Hangi Aparey Seçilmelidir?
Her hasta için uygun aparey farklı olabilir. Forsus apareyi, hasta uyumuna ihtiyaç duyulmadığı için kullanım kolaylığı sağlar. Twinblock ise hastanın tedaviye aktif katılımını gerektirir ve doğal bir kas gelişimi sağlar. Herbst apareyi ise daha hızlı sonuç almak isteyen hastalar için idealdir.
Büyüme Gelişimi Tamamlanmış Hastalarda Fonksiyonel Apareyler Kullanılabilir mi?
Fonksiyonel apareyler, genellikle büyüme ve gelişim döneminde olan hastalarda tercih edilir. Bunun nedeni, apareylerin çene kemiklerinin büyüme potansiyelinden faydalanarak çene konumunu ve diş kapanışını düzeltmesidir. Ancak büyüme gelişimi tamamlanmış olan yetişkin hastalarda bu apareylerin kullanımı sınırlı ve etkisi azalmış olabilir.
- Neden Kullanılamaz? Büyüme dönemi sona erdiğinde, çene kemikleri artık büyümediği için fonksiyonel apareyler istenilen kemik değişikliklerini sağlayamaz. Apareyler, kas ve yumuşak dokular üzerinde sınırlı bir etki yapabilir, ancak çene kemiği üzerinde kalıcı değişiklikler oluşturamaz. Bu yüzden, büyüme gelişimi tamamlanmış hastalarda ortodontik sorunlar genellikle cerrahi müdahaleler veya sabit ortodontik tedavilerle çözülür.
- Kullanılırsa Ne Olur? Eğer büyüme gelişimi tamamlanmış bir hastada bu apareyler kullanılırsa, çene kasları üzerinde bir miktar etkili olabilir ve küçük pozisyon değişiklikleri sağlanabilir. Ancak, bu değişiklikler genellikle geçici olup kalıcı ve istenilen düzeyde olmayacaktır. Bu durumda hasta, uzun süre aparey kullansa bile çene yapısında beklenen değişiklikleri göremeyebilir ve sonuç olarak hayal kırıklığı yaşayabilir.
- Alternatif Tedavi Yöntemleri: Büyüme gelişimi bitmiş hastalarda alt çenenin öne alınması ya da çene konumunun düzeltilmesi için en etkili yöntem ortognatik cerrahidir. Bu cerrahi yöntem, çene kemiklerinin doğru konuma getirilmesi için uygulanır ve fonksiyonel apareylerin sağlayamayacağı düzeyde yapısal değişiklikler sağlar. Diğer bir alternatif ise Invisalign veya sabit braket tedavisi gibi yöntemlerdir; ancak bu tedaviler sadece dişlerin pozisyonunu değiştirir, çene yapısını değiştirmez.
Kısacası…
Fonksiyonel apareyler, büyüme gelişimi devam eden çocuk ve gençlerde mükemmel sonuçlar verirken, yetişkinlerde sınırlı bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, büyüme dönemini tamamlamış olan hastalar için uygun tedavi yöntemlerini değerlendirmek adına uzman bir ortodontist ile görüşmek önemlidir. Mersin’de ortodonti alanında uzman bir ortodontistle iletişime geçmek, en doğru tedavi planını belirlemenize yardımcı olacaktır. Daha fazla bilgi için Mersin Ortodontist sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
